Een schat aan parken en historisch erfgoed dankzij ...

​

​​​​​​​Onze buurt bezit een unieke waarde. Zowel historisch als esthetisch-architecturaal. Ook het groene karakter met niet minder dan twee parken behoort sinds het ontstaan van het Leikwartier in 1547 (Gilbert Van Schoonbeke), tot het DNA van de wijk. Maar dat is minder voor de hand liggend dan je zou denken. 

​

​

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

Geen parken zonder Werkgroep De Lei ...

​

Je kan het je vandaag niet inbeelden dat het Hof van Leysen en het domein Hertoghe er niet zouden zijn. En toch is dat niet zo vanzelfsprekend als je zou denken.

 

Onze Werkgroep De Lei heeft zowat een halve eeuw voorgeschiedenis. In 1969 maakte het provinciebestuur Antwerpen plannen bekend om in het Hof Van Leysen een gloednieuw bisschoppelijk paleis te bouwen. Vanuit onze buurt werd er actie ondernomen, bv. met "Geen paleizen in het Hof van Leysen". Het Torenhof wilde het OCMW vervangen door een ziekenhuis van vijf hoog, aansluitend bij het rusthuis in de Arthur Goemaerelei. De provincie droomde van een zwembad (vlakbij zwembad Wezenberg!) in het huidige park, en nog meer fraais… 

Werkgroep De Lei, in 1971 opgericht, voerde jarenlang actie tegen deze plannen. In 1976 werd de Werkgroep een vzw, en dat zijn we nog altijd. 

​

Ook domein Hertoghe wilde men helemaal volbouwen. Onze strijd heeft geleid tot de redding van grote delen van zowel domein Hertoghe als Hof van Leysen en tot de bescherming ervan als cultuurhistorisch landschap in 1976. We konden de overheid ook overtuigen om het Torenhof als monument te beschermen (1976).

​

Het doel van onze organisatie is en blijft het behoeden van plantengroei, parken, historisch erfgoed in het Leikwartier maar ook de strijd tegen lucht-, water-, bodemverontreiniging en geluidshinder en dit in de brede zin van het woord.

 
Ook vandaag is onze werkgroep meer dan ooit relevant.

​

Van de overkapping van de ring tot de bescherming als stadsgezicht ...

​

Vandaag houdt Werkgroep De Lei zich bezig met meerdere dossiers. Een paar voorbeelden? 

​

De overkapping van de Ring biedt nieuwe mogelijkheden maar houdt  ook ernstige gevaren in. De voorliggende plannen gaan uit van een intense bebouwing van zones die nu nog ingeschreven staan als “zone van openbaar nut” (bv. parking Desguinlei) of “groene zone” (gebied tussen Ring en Singel). Op die manier moet  het immense (overkappings)project mee gefinancierd kunnen worden. Wat wordt finaal dan de winst aan groen en aan gezonde lucht? 

​

Slechts een handvol knappe gebouwen in onze buurt is beschermd. In Zurenborg zijn het er meer dan 170, en Zurenborg heeft niet 17 keer meer waardevolle architectuur dan bv. wijk Markgrave. Veel bouwpromotoren spelen het groene en historische karakter van de Lei gretig uit als verkoopargument, maar tegelijk verprutsen ze die unieke meerwaarde  met hun doorgaans megalomane en esthetisch inferieure projecten. 

Zo moesten de voorbije jaren een aantal mooie gebouwen wijken voor inspiratieloze hoogbouw.

Denk aan het Hof van Donghen uit 1821: de laatste vrijstaande stadsvilla aan de Markgravelei in de geest van Van Schoonbekes hoven van plaisantie.

Recent gekend als Liang’s Garden, nu weinig inspirerende projectarchitectuur. Lees het krantenartikel: https://www.hln.be/antwerpen/hoeveel-panden-moeten-nog-sneuvelen~a80eaeef/

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Jammer genoeg is dit niet het eerste of laatste voorbeeld van hoe het Leikwartier als een salami jaar na jaar stukjes verliest; we ijveren dan ook voor de bescherming als stadsgezicht opdat  latere generaties ook van dit unieke karakter zouden kunnen genieten.

​

Het historische karakter van onze buurt bewaren: dat doen we onder meer door deel te nemen aan Open Monumentendagen, door het organiseren van erfgoedwandelingen en  het ondersteunen van publicaties als de Leicahiers.

​

Al twee decennia is Werkgroep De Lei een vaste partner van de Dag van het Park op de laatste zondag van mei,

met focus op het groen in het Hof van Leysen. We organiseren boomplantacties en zetten ook in op een aantal sociale activiteiten om onze buurt dichter bij elkaar te brengen zoals de kerstdrink.

​

Historische wijk De Lei

​

Het 46 ha grote groengebied dat Gilbert Van Schoonbeke in 1547 kocht van markgraaf (vandaar “Markgravelei”) Willem Van de Werve en vervolgens verkavelde, komt grotendeels overeen met de huidige wijk Markgrave.
De Lei ontwikkelde zich in de daaropvolgende decennia en eeuwen ook buiten dit kerngebied: het liep van de huidige leien (toen Spaanse Vesten) tot de Dikke Mee, tot het Hof Lange Elst/Kruishof (vandaar “Lange Elststraat” die eindigde ter hoogte van de “Kruishofstraat”), tot het Kiel. 

Bij de bouw van de Brialmontvestinggordel in 1859-1869 (nu Ring) ontstonden nieuwe entiteiten als Tentoonstellingswijk en Wilrijkse Plein en kromp de Lei de facto weer in.
 

Periferie

In bepaalde straten, historisch gezien in de periferie van de Lei te situeren, kwam een eigen dynamiek tot ontwikkeling. Dat geldt voor de wijk Brederode: straten die de verbinding vormen tussen de wijk Zuid (ontstaan na de afbraak van het Zuidkasteel) en het Leikwartier van 1547.

Dat geldt ook voor de wijk rond het Justitiepaleis: straten aangelegd na aanleg van de Leien (na de afbraak van de Spaanse Vesten) en t.g.v. de bouw van het (oude) Justitiepaleis.

 
Ook gaat dit op voor wijk Harmonie: oorspronkelijk tot de kern van de Lei behorend en nu het werkterrein van Harmoniewijk buurtcomité vzw.

Hertoghe ten slotte, dat reikt tot aan Berchem en de Singel, valt geheel samen met de historische en huidige gebiedsomschrijving van de Lei respectievelijk Markgrave. We vermelden het hier omdat er vanuit Nottebohm WZC een buurtwerk Hertoghe actief is.

​

Afbeelding links onderaan: (c) Felixarchief Antwerpen.

​

​